چگونگی مراسم بعد از مرگ
برپایی مراسم سوم وهفتم و چهلم وسالگرد که از آن تعبیر به عزا می کنیم آیا لزومی دارد یا ندارد از دو دیدگاه بحث می کنیم :
1- از دیدگاه عاطفی 2- از دیدگاه عقلی وشرعی
برپایی مراسم از دیدگاه عاطفی: برپا کردن مجلس عزا ریشه در فطرت و روح انسان دارد آنچنان که محبت وعاطفه یک امر فطری وقلبی است. از دست دادن کسی که انسان به او محبت قلبی دارد دشوار است این دشواری به حدی است که انسان را به جزع و گریه وا می دارد وگاه سبب می شود که لطمه شدید و سختی برجسم و روح افراد ی که مصیبت دیده اند وارد شود لذا اجتماع بشری چون دائما در تعامل و رفتار متقابل است ومرگ و موت یک پدیده اجتماعی است افراد جامعه در مصیبت های وارده به هم تسلیت می گویند و آرامش را در مصیبت وارده خواهانند. اصلاً می شود گفت تسلی دادن بهم وتسلیت گفتن یک حق اجتماعی است. (شرکت در مجالس دیگران از حقوق اجتماعی است و از باب ادای حق و دین باید در مراسم عزای دیگران شرکت کنیم و رفت وآمد ها و تسلیت گفتن ها نوعی حق محسوب می شوددر مراسم عزاداری دیگران شرکت کنیم تا دیگران در مراسم عزاداری ما شرکت کنند.مرد ها نباید مانع شرکت زن هایشان در عزای مومنان دیگر شوند){ نقل از کتاب ناگفته ها ی عاشورا آیت الله میلانی} امام باقر(ع) فرمود:همانا زن در مجالس عزا داری به نوحه سرایی احتیاج دارد تا اشک بریزد( وسایل الشیعه جلد دوم ص 242|حدیث 3519 امام کاظم (ع) فرمود: پدرم مادر و همسرشان را به خانه های مردم مدینه جهت شرکت در عزای آن ها می فرستادتا حقوق ایشان ادا شود(وسایل الشیعه ج 2ص 239حدیث3510) بنابراین اگر مصیبتی پیدا شود مجلس ماتم وعزا برپا میشود اما آیا این مجلس باپذیرایی کمرشکن وسنگین همراه باشد؟ واصلا پذیرایی برعهده چه کسی باید باشد؟ برعهده صاحبان ماتم وعزا یاهمسایگان ودیگران ؟ که درقسمت بعدی خواهیم گفت لازم نیست که برپایی مراسم عزاباپذیرایی همراه باشد بلکه صاحبان میت باید مورد پذیرایی قرار گیرندنه آنکه آنان میزبان دیگران شوند. برپایی مراسم ازدیدگاه عقل وشرع
ازنظر عقلی برپاشدن عزا برای تسلیت دادن خوب است ولی وارد شدن یک سختی وفشارمالی وروحی دیگرراخوب وپسندیده نمیداند.مصیبتی که کمرصاحب مصیبت راشکست داغی که دل صاحب عزا راسوزاند روحی که براثرمصیبت آزرده شد نیاز به تسکین وآرامش دارد دیگر جای آن نیست که یک فشار مالی وروحی دیگر هم برصاحب ماتم وعزاتحمیل شود.فشار مالی وقرضی که بعد از مراسم برای ما پدید می آید مصیبت بزرگی است . اگرچه یک توهم خیالی سبب شده است که اگر مراسم سوم وهفتم گرفته نشود به حیثیت وآبرو لطمه وارد میشود ولی هم ازنظر عقل وهم به تجربه ثابت شده است که آبروریزی وبی اعتباری بعد از خرج مراسم به خاطر به بار آوردن قرض وبدهی مصیبت واقعی وحقیقی است که گاهی بعد ازانجام مراسم دست گدایی به سوی دیگران دراز شده که هم به عزت انسان سازگاری ندارد وهم سودی به حال مرده ندارد چرا برای حفظ آبرو نباید از مراسم تکلفزا دست بکشیم و به یک مجلس مختصر قانع بشویم ! بیش ازآنکه به خوردن فکر کنیم به مردن فکر کنیم وبه حال بازماندگن میت بنگریم تا عزتشان محفوظ بماند.
شرع مقدسدس اسلام چه میگوید؟ دررساله های مراجع تقلیدآمده است:مستحب است صاحبان عزا راتسلیت گویند اما اگرمدتی ازآن گذشته است و خاطره مصیبت فراموش شده وبه واسطه تسلیت مصیبت یادشان می آید ترک آن بهتر است ونیز شایسته است تا سه روزبرای اهل خانه میت غذا بفرستند.آیت الله مکارم شیرازی
.... ونیزمستحب است تاسه روزبرای اهل خانه میت غذابفرستندوغذاخوردن نزد آنان ودرمنزلشان مکروه است.امام خمینی (ره) دراحادیث وروایات آمده است :جعفر بن ابیطالب به شهادت رسید پیامبرصلی الله علیه وآله به فاطمه علیها السلام دستور داد که تا سه روز برای اسمائ بنت عمیس که همسر جعفر بود غذا ببردوزنان نزد همسر جعفر بیایند وعزاداری کنند وغذا بردن تا سه روز نزد مسلمانان سنت گشت . کتاب وسایل الشیعه ج 2حدیث3497 امام باقر علیه السلام میفرماید:برای صاحبان میت تا سه روز ازروزی که مرد غذا بفرستید . کتاب وسایل الشیعه ج 2حدیث3499 امام صادق علیه السلام میفرماید :خوردن غذا نزد اهل میت از کارهای دوران جاهلیت است سنت اسلامی این است که برای اهل میت غذا بفرستند آنچنانکه پیامبر صلی الله علیه وآله برای بازماندگان جعفر بن ابی طالب چنین کرد . کتاب وسایل الشیعه ج 2حدیث 3502 بنابراین سنت اسلامی فرستادن غذا برای اهل میت است نه خوردن غذا درنزدشان !
اگرچه شرعا برپایی مراسم حرام نیست اما استحبابی برای آن نیست وبلکه دربعضی ازجهات مکروه وحرام خواهد بود خصوصا اگر ازمال میت بدون اجازه ورثه خرج کنند یااینکه میت اولاد صغیر داشته باشد. درپایان اینکه ماباید بپذیرم هزینه های امروز کمرشکن است .مریضهای سرطانی یا لا علاجی که خرج آن ده میلیون وبیشتر میباشد درنظر بگیرید پول وسرمایه اواندک است بازمانده او برای معاش درآمدی ندارد اینجا انصافا باید چه کرد خرج بیماستان را داد یا اینکه مراسم راگرفت یا اینکه زندگی را با همین اقل موجودی اداره کرد؟
راستی به انصاف ومروت و جوانمردی نزدیکتر نیست که اگر بناست برادران وخواهران واقوام کمک کنند این کمک قبل از مردن باشد چون امید زندگی هست اما الآن نه آن امید وجود دارد ونه این خرج سودی به حال این مرده می بخشد خصوصا زمانی که میت حقوقی از حق الله یا حق الناس به گردن داشته باشد.آیا غیرت اجازه میدهد که میت درفشارقبر وعذاب برزخ گرفتار باشد درحالیکه مابا پرداخت حق مالیش میتوانیم اورا از عذاب نجات دهیم آیا نمیشود باپرداخت وجهی برای ادای واجبات قضا شده میت از قبیل نماز –روزه-حج وخمس اورا ازسختیهای آخرت رهایی بخشیم. به نظر شما کدامیک مهمتر است ؟نجات میت از عذاب یا برپایی مراسم ؟ خودتان قضاوت کنید. عاصف کاظمی
